Hans Jansen - Islamitische illusies.

[Klaas Vaak]

Arabist Hans Jansen - Islamitische illusies.

Draait er een theepot rond de zon, ergens tussen Mars en de aarde? De Britse filosoof Bertrand Russell vindt dat even onwaarschijnlijk als dat er een God bestaat. Toch, ‘onwaarschijnlijk’ is niet hetzelfde als ‘weerlegd’. Stellingen zijn waar of niet waar, weerlegbaar of niet weerlegbaar. Meer smaken zijn er niet. ‘De achterkant van de maan is van groene kaas gemaakt’ is een klassiek voorbeeld van een onwaarschijnlijke stelling, maar sinds de expedities naar de maan is die stelling controleerbaar geworden en onjuist gebleken, terwijl je vroeger met die stelling op scholierenfeestjes best een lollige indruk kon maken. De groene kaas en de theepot zijn toetsbaar, en dus van een andere orde dan de oncontroleerbare illusies die een godsdienst verspreidt. Die betreffen vooral zaken die niet van deze wereld zijn en niet zo veel kwaad kunnen. Pas als een godsdienst illusies over deze wereld uitdraagt, waarvan bewezen is dat ze niet waar zijn, wordt het vervelend. Of als een godsdienst verplichtingen oplegt waarbij anderen dan de eigen aanhang existentieel betrokken worden: heilige oorlog tegen wie zich niet aan het ware geloof wil onderwerpen.

De islam koestert een aantal illusies over de geschiedenis van de islam waarvan bewezen is dat ze onjuist zijn. Een voorbeeld is de verovering door de Arabische moslims, na de dood van Mohammed in 632, van Groot-Syrië, Arabië, Irak en Iran. Je hoeft het werk van de Pruisische strateeg Carl von Clausewitz niet uit je hoofd te kennen om in te zien dat zo’n verovering nooit kan hebben plaats gevonden.

Die veroveringen zouden de verdienste geweest zijn van de islamitische ruiterij van Mekka en Medina. Met hulp van God zou die, met lansen bewapend, deze geweldige prestatie geleverd hebben. Maar volgens alle berichten, en ook volgens wat de archeologie laat zien, was de omgeving van Mekka en Medina dunbevolkt, en doodarm. Er waren te weinig mensen, en zeker te weinig paarden, lansiers en ruiters, om zo’n verovering tot stand te kunnen brengen. Het wordt ook uitgesloten door de bevolkingsdichtheid van de landstreken die door die veroveringen getroffen geweest zouden moeten zijn. Voor een verovering moet je tenslotte overal wat mensen kunnen achterlaten die de rol van bezetter kunnen spelen. Zelfs al zouden dat er maar weinig geweest zijn, Mekka en Medina waren niet volkrijk genoeg om dat te kunnen opbrengen.

Toch staat die veroveringsgolf in alle geschiedenisboekjes in Oost en West. Het verhaal is bovendien een wezenlijk onderdeel van de islamitische propaganda. Het wordt in de islamitische wereld dagelijks gebruikt om te bewijzen dat de islam Gods eigen godsdienst is – het succes van deze veroveringsgolf is volgens veel islamitische predikanten het beste bewijs dat God de islam een goed hart toedraagt en dat Mohammed de Gezant van God is. Dan is het sneu als het om fantasie gaat. Wat er wel is gebeurd, is nog niet duidelijk, maar de tand des tijds knaagt onverbiddelijk verder. Ooit zal in alle schoolboekjes staan wat er wel gebeurd is. Een mogelijke oplossing: de islam is in (ten oosten van?) Groot-Syrië ontstaan, niet zoals nu geloofd wordt in 610-632, maar later.

De islam koestert ook de illusie dat Mekka voor en tijdens het leven van Mohammed (570-632?) een handelscentrum geweest is. De geschiedenisboekjes in Oost en West herhalen dat. Toch kan het niet waar zijn. Niemand weet bijvoorbeeld waarin de Mekkanen handelden. Er is in de buurlanden geen spoor te vinden van import, van welke aard ook, uit Mekka. De eerste munt in Mekka geslagen is van ongeveer twee eeuwen na de dood van Mohammed. Een handelscentrum zonder eigen munt? Zoiets als Nederland binnen de EU?

Het verhaal van de islam laat de Mekkaanse handel een rol spelen in het leven van Mohammed, want vanwege die handel wordt hij ingehuurd door de weduwe Khadiga, die hij later huwt, en door die handel is hij naar Syrië gereisd waar hij door een monnik als profeet herkend werd. Zonder die handel worden delen van de traditionele biografie van Mohammed onbegrijpelijk. Progressieve vrienden en vriendinnen van de islam willen de opkomst van de islam zelfs wel verklaren uit het ineenstorten van het kapitalisties handelsblok dat Mekka geweest zou zijn.

De islam is dan het antwoord op de onvrede die door de Mekkanen gekoesterd werd over het onmenselijke koude kapitalisme. Maar zonder handel kan er ook geen handelscrisis ontstaan, en evenmin kan handel die niet bestaat, instorten. Dit vroege bewijs van de voosheid van het kapitalisme, helaas, is een zeepbel vol gebakken lucht.

Elke godsdienst koestert illusies die niet te bewijzen zijn, en evenmin te weerleggen. Maar de reeks illusies over de ‘islamitische wetenschap’ en de islamitische militaire kracht in de middeleeuwen verdient speciale aandacht.Mocht er iemand willen uitzoeken hoe het zit met de illusies van de islam: in het laatste boek van Rodney Stark, How the West Won, 2014, vindt u de verhalen, de referenties en verwijzingen. Vrienden en vriendinnen van de islam hopen natuurlijk dat het hier om fact free islamofobie gaat. Ze zoeken het maar uit. Maar let op: als het om islamitische illusies gaat, worden historische feiten die onder professionals zo langzamerhand onomstreden zijn, door journalisten, praatjesmakers en haters van het Westen afgedaan als was het Roomse propaganda. De eerste illusie is de superieure islamitische krijgskunst. Qua krijgskunst is, bijvoorbeeld, de verovering van Constantinopel niet iets waar de Turken trots op kunnen zijn. Toen Constantinopel in 1453 in Turkse handen viel, hadden de Turken daar bijna honderdduizend man voor nodig gehad, en een maandenlang beleg. De stad werd door bijna tienduizend soldaten verdedigd. Volgens schattingen hadden de Turken een overmacht van elf op één. Soortgelijke militaire incompetentie zien we bij het eiland Rhodos, vlak onder de Turkse kust. De Johannieters, kruisridders die uit het Heilige land verdreven waren, hadden Rhodos in 1307 veroverd. In 1480 lukte het de Turken niet, met 160 schepen en 70.000 soldaten, om het piepkleine eiland in te nemen. Er zaten daar dan ook wel 500 kruisridders met 2000 man hulptroepen. In 1522 deden de Turken weer een poging. Honderdduizend man hadden een half jaar nodig om de 500 Johannieter ridders te verdrijven.


Maar het kan altijd erger, zie de strijd om Wenen. In 1529 vallen de Turken Wenen aan. Het was nu vijf tegen één, maar ondanks deze overmacht falen de Turken. Zes jaar later volgt een nieuwe poging. Als de Sultan, op weg naar Wenen, hoort dat het Habsburgse leger hem tegemoet komt, gaat hij terug naar waar hij vandaan komt. In 1682 proberen de Turken het opnieuw. Poolse militairen verjagen op 11 september 1683 de Turken onder de muren van Wenen.

Dan Malta. De overgebleven Johannieters hadden zich daar gevestigd. In 1565 proberen de Turken het eilandje te veroveren maar ze geven het op na 20.000 manschappen verloren te hebben. In 1571 vindt bij Lepanto een zeeslag plaats tussen de Turken en een liga van christelijke Zuid-Europese staten en staatjes, waaronder Malta. De Turkse overmacht verliest 210 schepen, de christelijke ‘Heilige Liga’ wint de zeeslag, en verliest slechts 20 schepen.

De Turkse militaire competentie uit het verleden blijkt een illusie. Bovendien, waarom kwamen die Turken eigenlijk naar Malta en naar Wenen? Wat hadden ze daar te zoeken? Waardoor werden ze gemotiveerd? Iets met de islam?

Dan de tweede illusie, de ‘islamitische’ wetenschapsbeoefening. Wat als zodanig wordt aangewezen, is in hoofdzaak het werk van christenen en joden die door de moslims onderworpen waren. Het was eigenlijk zelfs ook geen wetenschap, daarvoor was het niet georganiseerd genoeg, te onsystematisch en te toevallig. Toen er in de veertiende eeuw niet voldoende christenen en joden over waren, was het afgelopen.

De ‘Andalusische idylle’ is de zoveelste islamitische illusie: er zou een samenleving geweest zijn van joden, christenen en moslims, in Spanje, onder islamitische tolerante supervisie, waar cultuur en wetenschap bloeiden in grote prachtige steden. Geen enkele archeoloog heeft restanten van die steden of van die pracht kunnen vinden. Groeven ze op de verkeerde plek of is het propaganda en verzinsel? En ook als het wel waar geweest zou zijn, waarom zou de ideale tolerante maatschappij onder supervisie van de islam moeten staan?

Andalusië tolerant? Pogroms in 1066 en 1090. In 1148 werd christenen en joden bevolen het Moorse Spanje te verlaten. De Spaanse joodse geleerde Maimonides heeft eerst moeten doen alsof hij moslim was geworden, maar uiteindelijk is hij naar Egypte gevlucht. Het wordt in het Westen als een schande gezien dat in 1492 de Spaanse Koning Ferdinand en zijn vrome koningin Isabella het besluit uit 1148 wat de joden betreft bevestigd hebben: ze moesten christen worden or else. Over 1148 daarentegen hoor je niet zo veel klachten.

De islamitische tolerantie is, net als de islamitische krijgskunst en de islamitische wetenschap, een illusie. De goede kant van de illusie is dat er misschien moslims zijn die zich door die illusie laten inspireren om iets nuttigs te gaan doen. De kwade kant is dat onder westerlingen, door mee te gaan in die islamitische illusies, het idee postvat dat islamisering geen kwaad kan. Een minpunt van de illusie is dat de islam, verzadigd van behagen over de eigen gefantaseerde prestaties in het verleden, verzuimt naar het heden te kijken.

Als er iets is waar de linkse kerk, de EU en de islam een hekel aan hebben, dan is het dat u zelf aan het uitzoeken slaat. Doe het daarom nu het nog mag.